Vojvođanska katarza – odmah! Vojvođanska ekonomija podsjeća na bolesnika kome se umjesto liječenja pomaže da što prije premine. Trebalo bi iskreno i veoma glasno kazati i posvjedočiti da se u Vojvodini bar posljednjih pola vijeka nije dobro živjelo. Naravno ove teške riječi podrazumijevaju i argumentaciju.
Vojvodina je turistički zanimljiva samo Podunavskim Švabama jer se malo toga što promijenilo od njihovog odlaska ili protjerivanja iz Vojvodine. Oni vole često da primijete da su njihove bivše kuće samo više puta okrečene, a da su po svemu drugome ostale autentične. Istina neumitni zub vremena im je učinio svoje, ali još stoje kao spomenik vremenu kada su ulice po naseljima nicale za godinu dana.
Bez obzira da li se krene Bačkom, Banatom ili Sremom, izuzev Novog Sada, koji se razvija kao i New York u vrijeme krize (jer su k’ njemu pohrlila sva nezapošljena vojvođanska djeca) svuda je ista idilična slika koja je statistički gledano neznatno promijenjena od sedamdesetih godina prošloga vijeka, bar kada je u pitanju stanogradnja ili stanje stambenog fonda Vojvodine. Više od 75% Vojvođana živi u kućama koje su građene prije Drugog svjetskog rata! Naravno, tragikomično je što te kuće veoma često i izgledaju tako! Nije rijetka slika da se po vojvođanskim ulicama često srijeću kuće koje se urušavaju, pa zbog toga predstavljaju elementarnu opasnost za prolaznike jer su vojvođanski šorovi takvi da je teško izbjeći crijep ili ciglu ako dune malo jači vjetar kojeg nam jedino ne hvali ni malo. Da nema Novog Sada koji se razvija više posljedično, Vojvodina bi djelovala blago rečeno ruinirano.
Što se ukućana – Vojvođana tiče, oni su uglavnom nezaposljeni. To zapravo znači da žive u ozbiljnom procentu na rubu egzistencije. Paradigmičan i po svemu eklatantan primjer u Vojvodini je gradić Kula sa 20.000 stanovnika koji prektično nema privredu. Ugašene su fabrike: Fabrika štofova, Fabrika armataura „Istra“, Fabrika kože „Eterna“, Fabrika namještaja „Kramer“, novootvorena pa ugašena Fabrika obuće „Marija – Karolina“ i mnogi drugi manji privredni subjekti. Ostala je Fabrika obuće „Aska“ i „Tehnika“ – koje teško posluju. U Kuli posluju poljoprivrene zadruge i preduzeća na onom nivou na kom posluju i ostali ratarski privredni subjekti po Vojvodini, a to je nivo centralne Afrike. Kada se sjetimo da je Kula opština koja oko sebe ima pasivizirana ne mala naselja (izuzev žilave Crvenke), onda htjeli to ili ne suočavamo se sa istinom bijede i propasti.
Ako se sjetimo da su iz Vojvodine masovno, drsko i bahato odnošeni ili devastirani čitavi industrijski kapaciteti, tada nam se po pravilu nameće potreba da preispitamo da li smo uopšte normalni! Zamislimo se nad situacijom da recimo u Bačkoj svako naselje manje od 10.000 stanovnika ima ogroman problem nezaposljenosti, a pola vijeka ranije u sistemu koji smo sravnili sa vojvođanskom finom prašinom, radnicima su u takvim sredinama podizane kuće i građena čitava naselja nebi li se motivisali da ostanu u naselju i rade. Kuda da krene Vojvodina, kada mladi Vojvođani nemaju zaposljenja, a njihovi roditelji koji su proteklih 20 godina ili izgubili posao ili ga fiktivno imaju, čekaju starosnu penziju ili da se razbole i dobiju invalidsku penziju ne bi li tako pomogli porodici!
Kuda da krene Vojvodina ako je njen izvozni proizvod kukuruz i pšenica, a stočarstvo nedosanjani san pola vijeka? Imalo pismeni znaju da se u Evropskoj uniji kojoj stremimo bezkompromisno i kolektivno, razvijenost privrede, odnosno poljoprivrede mjeri procentom udjela stočarstva! Vojvodina izvozi kukuruz – što je ponižavajuće, umjesto da ga preradi u stočnu hranu, nahrani stoku i ostvari ozbiljan profit kroz, mlijeko, mlječne prerađevine ili meso i mesne prerađevine… Vojvodina je poljoprivredu – svojih 2.000.000 ha svela na ispod prosječnu granu privrede koja se besomučno ponižava i degradira preko svih obzira. Strašno je to da je pored svega navedenog Vojvodina i glavni izvor prihoda Budžeta Srbije iz koga poslije mora da otima ono što joj po žalosnom zakonu pripada.
Zamislimo se i nad prerađivačkom industrijom Vojvodine. U Vojvodini je moguće da se na deset metara od nekog prerađivačkog kapaciteta nalazi sirovina koju nema ko da preradi jer je fabrika zatvorena. U Vojvodini je moguće da mlin ode u stečaj ili da recimo kao sivački „Union“ poslije sedam – osam decenija prestane da radi! U Vojvodini je „normalno“ da Fabrika Industrija mesa i konzervi „29 novembar“ iz Subotice stoji prazna i propada, a pola vijeka ranije o njenim proizvodima pohvalno je pisala britanska štampa i raspravljala britanska ministarstva, o čemu svjedoči i Britanski arhiv. Danas je to paradigma Vojvodine. Ovo je na veliku žalost samo mali i veoma sitan primjer opšteg stanja prerađivačke industrije. U Vojvodini je moguće da pored toliko pivara nema ko da kupi hmelj iz Bačkog Petrovca. To je nažalost brend Vojvodine!!!
Nevoljnici koji čekaju restituciju nadajući se već decenijski svojoj otetoj imovini, mislim prije svega na poljoprivredno zemljište, koje ima udio u ukupnoj masi za restituciju veći od 97%, a koje može uglavnom biti vraćeno u naturi suočeni su sa novim problemima… Ne ulazeći u vrzino kolo zakona koji su u ozbiljnoj koliziji među sobom ali i sa poznatom praksom i pravdom u toj oblasti ovi ljudi moraju da čekaju tajkunske nagodbe oko poljoprivrednog zemljišta u Beogradu koje je širenjem grada u međuvremenu postalo građevinsko, pa tek onda kada se svi namire da dobiju ono što im odrede kao njihovo. Koliko je to igra bez granica, dokazuje i tvrdnja koja se čuje iz Srbobrana iz tamošnjeg odbora za denacionalizaciju i restituciju, a tiče se kako tvrde sve masovnijeg i organizovanijeg (zlo)namjernog uništavanja gruntovnih knjiga! Sreća je da u EU ne možemo bez rješenja ovog problema, pa neka nam je sa srećom, biće nam potrebna u izobilju!
I kada se ponovo po ko zna koji put zagledamo u „vjernu“ statistiku koja je republička i „pouzdana“ (jer je Pokrajinski zavod za statistiku bio višak pa je eto i on ugašen), vidimo da je Vojvodina socijalni slučaj same sebe jer socijalni slučaj po pravilu nikome ne traba a humanističkih navika su nas već poodavno oslobodile burne devedesete.
Gdje se krije u čitavoj priči budućnost – na to pitanje ćemo brzo dobiti odgovor iz „centrale“, naravno iz Beograda jer mi sebi već pola vijeka najmanje ne mislimo dobro. Ironiju na stranu. Dok god Vojvodina ne shvati da je zaista ekonomski potpuno uništena, njena budućnost će ostati u domenu fantazije.
Podizanje svijesti Vojvođana o svojoj nezavidnoj poziciji, uporedo sa širenjem istine o Vojvodini i njenom stanju i poziciji, je glavni izazov i preduslov vojvođanske budućnosti. Sve ostalo vodi Vojvodinu u provaliju bijede i besperspektivnosti! Vojvođanska katarza – odmah!